Salem Express, wrakduik

Salem Express – Safaga, Rode Zee (Egypte)
De Salem Express is een 115 meter lange ferryboot. Ze is in de nacht van 16 december 1991 gezonken in de Rode Zee in de buurt van de Egyptische plaats Safaga. Het wrak is opmerkelijk vanwege het zware verlies aan mensenlevens. Volgens de officiële cijfers had de ferry zo'n 650 passagiers aan boord. Hiervan hebben slechts 180 de ramp overleefd, maar waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal slachtoffers hoger.

Bouw
De Salem Express was een roll-on/roll-off passagiersveerboot die 25 jaar lang voer, met veel verschillende eigenaren, namen en vaste routes. De boot heette oorspronkelijk Fred Scamaroni, naar een lid van het Franse verzet in de WOII die werd gevangengenomen en gemarteld, waarbij hij zelfmoord pleegde in zijn cel zonder zijn missie te onthullen. De bouw van het schip begon in juni 1963. In november 1964 werd het te water gelaten en naar Port De Borc gesleept voor voltooiing, om uiteindelijk in juni 1965 te worden opgeleverd aan de Compagnie Générale Transatlantique, Marseille, Frankrijk. De lancering werd vertraagd door een brand in de machinekamer op 26 juni 1966. In juni 1966 begon het zijn eerste route tussen Marseille - Ajaccio te varen. In januari 1967 kwam het in aanvaring met de kade van Ajaccio; en in april 1970 brak er brand uit op weg naar Bastia. Tijdens het exploiteren van de route Duinkerken-Ramsgate in 1980 liep het al eens aan de grond. In 1988 werd het verkocht aan Samatour Shipping Company, Suez, Egypte, en omgedoopt tot de Salem Express; de geplande route was tussen Suez en Jeddah.

Laatste reis
Op zijn laatste reis voer de Salem Express zijn gebruikelijke route van 450 mijl van Jeddah (Saoedi-Arabië) naar Safaga (Egypte). Een tocht van ongeveer 36 uur. Ze waren van plan 350 passagiers uit te laden, voordat ze verder zouden varen naar Suez. Het vertrek uit Saoedi-Arabië was twee dagen vertraagd door een mechanisch defect. De nacht van het zinken was stormachtig. Het schip liep aan de grond op een koraalrif tussen 6-10 mijl uit de kust, omdat het ook was afgeweken van de geplande route. Rond 23:13 uur schudde en trilde het schip toen het op het rif liep. Het rif scheurde een gat in de voorste stuurboordboeg en sloeg de boegdeur van het schip open, waardoor zeewater in het autodek kon komen. RoRo-veerboten zijn extreem kwetsbaar als het autodek eenmaal is doorbroken. Al snel nadat het schip op het rif was gelopen begon het opzij te schuiven en gingen de lichten uit. De kapitein liet het noodsignaal horen. Het schip was in bijna 11 minuten onder water, honderden mensen benedendeks gevangen en zonk volledig binnen 20 minuten.

De meerderheid van de passagiers was Egyptisch. De meesten waren laagbetaalde arbeiders die voor de vakantie per boot naar huis reisden. Ongeveer 150 keerden terug van bedevaart naar Mekka. Duiken naar het scheepswrak bevestigen de feestelijke sfeer van het schip, met bagage vol cadeaus voor familieleden. Pelgrims die terugkeerden uit Mekka waren gekleed in mooie kleren om het te vieren. De snelheid van het zinken zorgde voor paniek aan dek. Slechts één van de reddingsboten werd te water gelaten. Overlevenden vertelden hoe er geen tijd was om mensen te helpen, dat bemanningsleden reddingsboten voor zichzelf gebruikten, en dat sommige passagiers in hutten werden wakker geschreeuwd maar geen kans hadden om te ontsnappen. Het extreme weer maakte overleven in het water moeilijker.

Enkele overlevenden beschreven hoe ze zich urenlang vasthielden aan wrakhout, roeispanen of een houten deur. Sommigen werden pas na 18 uur zwemmen gered. Vanwege de storm konden reddingspogingen pas op zondag beginnen, met marineschepen, vliegtuigen en helikopters. Er werden uiteindelijk 180 overlevenden gered.

Wrak
De keuze om de Salem Express te duiken blijft controversieel, vanwege het zware verlies van leven, de aanwezigheid van lichamen, hoe recent het wrak is en de impact ervan op de nabije gemeenschappen. Hoewel er veel duiktrips naar het wrak bestaan, voelen sommige lokale gidsen zich ongemakkelijk bij of verbieden ze de toegang. Duikers melden vaak dat ze zich somber of onrustig voelen door de ervaring. Ondanks het gemelde laswerk kan het schip op veel punten worden betreden. Door het recente zinken is het relatief intact en groeien er koralen. Er liggen nog veel goed bewaarde artefacten in het wrak en in het puinveld: bagage, tapijten, stereo’s, fietsen, kinderwagens, auto’s en reddingsboten. Voor sommigen een indrukwekkende ervaring, voor anderen een plek om juist niet te bezoeken uit respect.

Waarschuwingen
Bij de Salem Express kan bootverkeer voorkomen – gebruik indien nodig een safety-boei. Dit scheepswrak is nog steeds de laatste rustplaats van vele slachtoffers. Duikers worden geacht menselijke resten en persoonlijke bezittingen met respect te behandelen.

Kenmerken:
Bootduik; wrakduik
Geschikt voor ervaren duikers, wrakduikers en onderwaterfotografie
Stroming: beperkt tot gemiddeld
Diepte: 10-30 meter
Lengte: 100 meter
Breedte: 18 meter
Leven: rondom en in het wrak is er weinig leven